Nas lupandas do Nadal, tan seguidas unha doutra, os doces teñen unha enorme importancia, protagonistas das sobremesas máis longas do ano. Por moi fartos que esteamos, sempre hai oco para algunha delicia da época. Máis aló de mazapáns e turróns, en Galicia hai unha rica tradición reposteira presente nas mesas do Nadal de sempre. Aquí van sete exquisiteces para estas festas:
Bica. Esta torta é unha sobremesa típica destas datas, sobre todo no sur de Ourense. Pode que a relacionemos máis co Entroido pero, seica aquí o Entroido non comeza practicamente no Nadal? As bicas máis famosas veñen da zona da Ribeira Sacra, e a verdade é que combinan moi ben co viño (e co licor, co café, co licor café…). O que as diferencia dun biscoito normal é a súa miga fina e esponxosa e a capa superficial de azucre torrado. O ingrediente clave na preparación é a manteiga de vaca. As bicas máis coñecidas son a de Trives; a bica branca de Laza, que leva claras de ovo e nata; e a de Castro Caldelas.
Larpeira. Esta fina torta anisada, con cuadrícula de crema pasteleira por riba, é un clásico en todas as celebracións, sobre todo na zona de Culleredo, Cambre e Ferrolterra, na provincia da Coruña, e en Monforte de Lemos, na provincia de Lugo. Pode que teña que ver cos solsticios, porque é típica no San Xoán e no Nadal. Nestas datas resulta perfecta na sobremesa e como almorzo de aninovo.
Manteigadas. A manteigada, ese termo medio entre madalena e pequeno biscoito lixeiro, que ven co molde de papel posto, aparece en todas as sobremesas do Nadal. As máis famosas son as das Pontes, na comarca do Eume. Alí seguen facéndose coa mesma receita de hai séculos, e cos ingredientes de sempre: ovos, manteiga, fariña e azucre. Mesmo os envoltorios prepáranse a man. Fan boa parella cos polvoróns ponteses, outra delicia da zona.
Melindres. A etimoloxía non ten moito que ver, pero Melide parece destinado a facer melindres. Será porque se parecen de nome? Non se sabe onde acaba a cidade e comeza o doce. Estes petiscos envoltos en azucre, como mini rosquillas de xema con glasado, teñen a maxia dos sabores reposteiros con texturas diferentes por fóra e por dentro. Situada no cruce entre os camiños francés e primitivo, no tramo final cara a Santiago de Compostela, semella que en Melide se condensase a esencia da repostaría occidental.
Marron glacé. Esta preparación da castaña, de orixe francesa, é relativamente de hai pouco. Tendo en conta que a materia prima é a castaña, raro sería que a receita non fose parar a Ourense. Nos anos 80 do pasado século o marrón glacé comezou a producirse industrialmente en Galicia. Aínda que o de industrialmente é un dicir, xa que o proceso é totalmente artesanal, que semelle que lles poñan nome a cada castaña. A elaboración da receita dura nada menos que dez días e, ao proceso final, o glasado, só chegan as castañas máis selectas, que non sufrisen nin un rabuño nos sucesivos pasos de confeitado. Estes produtos delicados, delicatessen, son envoltos en papel un a un con coidado para o seu envasado final. E toda esa viaxe nótase no padal. Co tempo, a receita vai incorporando innovacións, como a aromatización con brandy, ou con xerez, ou mesmo a cuberta de chocolate.
Amendoados. Aínda que en Galicia non é de moita amendoeira, as améndoas sempre se usaron na repostaría. Por exemplo, un dos tradicionais remates do xantar de Nadal en Verín é a sopa de améndoas. E que dicir da torta de Santiago? Mais a sona indiscutible deste froito a traen os amendoados. Estas pastas de acabado enxebre, tan crocantes por fóra e tenras por dentro, son todo un luxo. Aínda que se fan en moitos lugares, os amendoados de Allariz son dos máis coñecidos. Améndoa marcona, clara de ovo, azucre e os misterios da pastelaría. Disque son de orixe hebrea, da época en que Allariz tiña un importante barrio xudeu. Outros amendoados famosos son os do convento de Belvís en Compostela, os de Ribadavia e os de Melide.
Roscón de Reis. Hai zonas, sobre todo na costa sur de Galicia, nas que a rosca, o roscón ou o pan de ovo cómese cada fin de semana, mais o común en todas partes é tomalo por pascua, a rosca de primavera, e por reis. E o de reis, ademais, pode ter sorpresa. É un dos doces con máis tradición, dos que se facían nas casas en compañía, pois había que botar tempo entre amasados e deixar fermentar a masa e levala ao día seguinte ao forno dalgún veciño ou da panadería, a rematar o proceso. Antes facíanse colas para enfornar e hoxe para recoller o encargo, enteiramente feito na pastelaría, polo xeral. Hai roscóns máis austeros, sen adorno excesivo, e hainos moi coloridos, con brillantes froitas cristalizadas que semellan xemas. Desde logo, o mellor xeito de rematar as festas, é almorzar chocolate con roscón a mañá de reis e, se toca agasallo, aínda mellor.
