Cada ano, cara ao remate da época estival, miles de persoas de toda Pontevedra bótanse a andar para acadar o mesmo lugar: o santuario dos Milagres de Amil, en Moraña. A peregrinación lévase a cabo desde varios lugares. Desde a capital provincial, por exemplo, son centos os romeiros que camiñan durante toda a noite, atravesando vales, outeiros e aldeas, para chegar moi pronto pola mañá á igrexa, na que se depositan exvotos e se reza pedindo curacións milagrosas.
Conta a lenda que a devoción comezou en Amil grazas a un arrieiro. Chamábase Sebastián de Castro e, a finais do século XVIII, vía como os seus cultivos se arruinaban por unha seca impenitente. Despois de pedir axuda á Virxe, cavou no lugar da Roza Vella e, milagrosamente, atopou auga. En agradecemento edificou unha fonte adornada por unha talla de Nosa Señora, unha construción que segue existindo moi preto do actual santuario.
Porque, cando a fama do lugar chegou a ouvidos dos veciños, pronto se veu que o sitio no que Sebastián de Castro vivía non era o máis adecuado para a devoción. Moi preto, en A Chan, ergueuse pouco despois o actual templo, de traza neoclásica e arquitectura realmente curiosa. En primeiro lugar, porque se trata dun edificio de planta octogonal cun sinxelo pórtico de aires renacentistas, frontón e columnas ao gusto da época. Tamén pola preciosa escaleira de acceso, xa do século XX, que remonta a lomba na que se sitúa o santuario, na cima dun antigo castro.
O Santuario dos Milagres atópase no municipio de Moraña, no interior de Pontevedra. O atractivo e o tirón turístico doutras comarcas da provincia situadas arredor das Rías Baixas fai que en moitas ocasións esta zona pase desapercibida entre quen visita Galicia, perdendo unha área de gran valor natural e paisaxístico. O municipio conta con algo máis de 4.000 habitantes, repartidos en parroquias, cunha curiosidade: moitas delas teñen unha preciosa carballeira situada xunto á igrexa. No caso de Santa Xusta (con máis de 450 árbores distribuídas en 25.000 metros cadrados de extensión e un paseo para poder velas); Campenlos, con medio centro de carballos; Campo de Antón, A Buzaca ou A Feira Vella, de menor extensión; ou Santa Lucía (xunto á casa consistorial, cun cento de carballos).
Nesta última carballeira celébrase anualmente unha feira que converte a Moraña na capital da cociña tradicional galega por unha fin de semana. Trátase da Festa do Carneiro ao Espeto, na que se asan á brasa ducias de carneiros para centos de comensais. Celébrase a finais de xullo e aproxímase ás cincuenta edicións. Declarada de interese turístico, hai que andar áxil para conseguir sitio: a comida resérvase por lotes dun animal para vinte persoas.
